Door Nina de Groot
Het zal je niet ontgaan zijn: het is verkiezingstijd. Op straat, in bushokjes, in kranten, op televisie en natuurlijk via sociale media wordt de oproep om te gaan stemmen overal verkondigd. DE VERKIEZINGEN KOMEN ERAAN! GA STEMMEN! JOUW STEM TELT! Et cetera.
We denken dat je de boodschap wel begrepen hebt, maar ook wij van JMA willen jou aansporen om deze week te gaan stemmen. Het is vanzelfsprekend jouw keuze welke partij jouw stem krijgt, maar met meer partijen dan ooit op de kieslijst leek het ons relevant om een overzicht van de duurzame -of minder duurzame- standpunten uit de verkiezingsprogramma’s te maken. Dit is immers hét moment om op kandidaten te stemmen die het beste met onze toekomst voor hebben, en dan is klimaat een belangrijk (of, het belangrijkste) thema.
We vroegen jullie via onze Instagram (@jongeren_milieu_actief) van welke partijen jullie de groene doelstellingen uitgeplozen wilden hebben. Op basis van jullie -super enthousiaste!- reacties zijn Nina en Aniek van het Schrijf-Team hard aan de slag gegaan met de verkiezingsprogramma’s van zes door jullie gekozen partijen. (In verband met het maximale woordenaantal per artikel, hebben we uit de door jullie genoemde partijen een willekeurig selectie van zes partijen gemaakt. Benieuwd naar een uitgebreid overzicht van de klimaatpolitiek van de VVD? Zie dan het stuk van schrijf-collega Tom de Bruijn op onze blog.
Hieronder vind je een beknopt overzicht van de klimaatplannen van respectievelijk D66, Volt, PvdD, CU, Bij1 en CDA. Deze zijn opgedeeld in vier thema’s: een algemene klimaatdoelstelling, “de vervuiler betaalt”, stikstofbeleid en kernenergie. Voor elke partij is een specifiek “groene” kandidaat uitgekozen, zodat jij woensdag gericht kan stemmen op iemand met duurzaamheid als belangrijkste thema in zijn/haar portefeuille. Veel leesplezier!
D66
Bij D66 wordt ingezet op het perspectief van jongeren, zowel wat betreft klimaatbeleid als binnen een groter politiek kader. Zo pleiten de D66’ers voor een jongerenparlement, een generatietoets en een verlaging van de stemgerechtigde leeftijd van 18 naar 16 jaar. De uitstoot van CO2 in Nederland moet in 2030 met 60% zijn gedaald, en in 2050 met 100% tot klimaatneutraliteit. Ook is er een bredere doelstelling op Europees niveau: 75% reductie voor 2040.
Nederland moet volgens D66 een voortrekkersrol innemen ten opzichte van andere Europese landen, zowel wat betreft CO2 -reductie als belastingheffing voor vervuilende industrie, met een CO2-heffing van €150,-/ton en €10,-/ton extra ieder jaar. Verder vervallen gratis emissierechten voor grote bedrijven, komt er een vleestax voor de consument en wordt een gezonde lifestyle gepromoot op scholen. Rechtvaardigheid staat centraal bij de klimaatpolitiek van D66: de breedste schouders (lees; de vervuilende bedrijfssector) dragen de zwaarste lasten (lees; krijgen de meeste belastingen en heffingen voor hun kiezen).
Om het stikstofprobleem te op te lossen, doelt D66 op een uitstootreductie van 50% in 2030. Boeren mogen zelf bepalen hoe ze deze reductie teweeg brengen, maar de overheid beloont de boeren die stappen ondernemen om hun landbouwwerkzaamheden te de-intensiveren en die meebewegen richting een circulaire landbouweconomie met lagere uitstoot belastingen. Ook moet de veestapel gehalveerd worden.
D66 is voorstander van kernenergie, mits ‘het duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar kan’. De partij houdt naar eigen zeggen een ‘open vizier’ ten aanzien van deze mogelijke energievoorziening, maar stelt er duidelijk kritische kanttekeningen bij. Het Rijk zal wat hen betreft dan ook geen subsidie verlenen voor de bouw van kerncentrales, en zal niet kunnen garanderen dat met kernsplitsing opgewekte energie opgenomen wordt in de Nederlandse energiemix. D66 zegt het wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe vormen van energieopwekking, zoals thorium en kernfusie, te willen steunen.
Wil jij je groene stem bij D66 uitbrengen, dan is Raoul Boecke (nummer 10) misschien wel jouw kandidaat: hij maakt zich hard voor innovatieve oplossingen om een duurzame economie te stimuleren. Bekijk hier het volledige verkiezingsprogramma van D66.
Volt
Volgens Volt, een nieuwkomer in het Nederlandse partijenstelsel, is inzetten op internationale samenwerking met andere Europese landen op nagenoeg alle fronten dé manier om grote issues aan te pakken. Volt noemt klimaatverandering ‘de grootste dreiging van de 21ste eeuw’ en benadrukt dat de klimaatcrisis zich ‘niet houdt aan grenzen’. Volt doet ook in andere Europese landen mee bij de nationale verkiezingen en vertegenwoordigt naar eigen zeggen de belangen van jongere generaties.
Volt wil dat Nederland in 2040 klimaatneutraal is (lees: geen voor de atmosfeer schadelijke stoffen meer uitstoot). Innovatie en duurzaamheid zijn twee veelvoorkomende woorden in het partijprogramma. Ook wordt er ingezet op klimaatrechtvaardigheid op Europese schaal. Wat betreft het vraagstuk rond biodiversiteit, wil Volt af van de intensieve landbouw en moeten alle Europese Natura2000-gebieden, zowel land als zee, samengevoegd en beschermd worden. De intensieve landbouw wordt aangewezen als één van de oorzaken voor de hoge uitstoot van stikstof en fijnstof in Nederland. Hierom wil Volt inzetten op natuurinclusieve landbouw, geleid door innovatieve oplossingen waarbij technologie wordt gebruikt om te verduurzamen.
Ook wordt in het verkiezingsprogramma gesproken over de integratie van natuur en stad: er moeten stadsboswachters worden aangesteld om erop toe te zien dat ook de biodiversiteit in de stad gewaarborgd en beschermd wordt. Verder wil Volt stoppen met de staatssteun voor fossiele brandstoffen om de economie te dwingen tot een energietransitie waarbij de zware industrie overgaat op een waterstofinfrastructuur. Ook moeten er CO2 -belastingen en groene heffingen ingesteld worden.
Kernenergie wordt in Volts programma beschreven als ‘een optie die goed onderzocht moet worden’. Deze energievorm heeft volgens de partij haar onafhankelijkheid van weersomstandigheden mee, iets wat niet geldt voor energiebronnen zoals windmolens. Ook zou kernenergie stabiel en betaalbaar zijn in vergelijking met andere energiebronnen. Wat betreft het veilig verwerken van het radioactieve afval is het volgens de partij een kwestie van gesubsidieerde innovatie en samenwerking met andere Europese experts: samen komen we er wel uit. Volt twijfelt er niet aan dat kernfusie dit probleem rond 2050 in haar geheel zal oplossen.
Voor Volt is Bibi Wielinga een kandidate die zich inzet voor klimaat én jongerenrechten; zij is nummer zes op de lijst. Bekijk hier het volledige verkiezingsprogramma van Volt.
Partij voor de Dieren
De PvdD is zonder twijfel de meest radicale partij op klimaatgebied en staat dan ook voor de meest vergaande politieke maatregelen. Hun slogan luidt: “Het is tijd voor Plan B, omdat er geen Planeet B is”. De inclusie van jongeren bij de besluitvorming over toekomstgericht beleid staat bij de PvdD hoog in het vaandel: de kiesgerechtigde leeftijd wordt verlaagd naar 16 jaar en jonge mensen worden actief aangespoord zich te mengen in het klimaatdebat binnen de partij.
In de plannen van de PvdD is Nederland in uiterlijk 2030 klimaatneutraal. Er wordt een nieuwe Klimaatwet opgesteld om dit doel te behalen: hierin worden de lucht- en scheepvaart meegenomen, in tegenstelling tot het Klimaatakkoord van Parijs (2015) waarin deze industrieën niet meegenomen zijn. Ook worden de belastingen op grondstoffen en horizonvervuiling verhoogd in alle sectoren waar uitstoot geproduceerd wordt. De huidige belastingkortingen en subsidies voor energieverbruik van grootverbruikers worden opgeschort, zodat vervuilende en ‘energieslurpende’ bedrijven zich minder snel in Nederland zullen vestigen.
De inkrimping van de veestapel is een belangrijk programmapunt voor de PvdD. De partij stelt als doel de veehouderij met 75% te verkleinen. Vooral in de buurt van natuurgebieden wordt het houden van dieren die bestemd zijn voor menselijke consumptie ontmoedigd: het gebruik van gif en kunstmest tast deze gebieden teveel aan. De PvdD wil Nederlandse boeren stimuleren voor de eigen regio te gaan produceren in plaats van voor de export. Vanzelfsprekend zal de inperking van de veestapel ook helpen bij het oplossen van het stikstofprobleem. In 2030 is de uitstoot van ammoniak en stikstofoxiden teruggebracht tot 50% ten opzichte van de uitstoot in 2020.
Wat betreft de energietransitie pleit de partij voor een snelle sluiting van de kolencentrales en kerncentrales. Het mogelijke voordeel dat kernenergie volgens andere partijen kan brengen, weegt volgens de PvdD niet op tegen de problemen die veroorzaakt worden door het radioactief afval dat bij de opwek van kernenergie vrijkomt. Daarbij komt de lange duur en hoge kosten voor de bouw van kerncentrales en zijn in het geval van een kernramp de gevolgen voor mens en natuur ‘niet te overzien’.
Bij de Partij voor de Dieren kun je op nagenoeg iedereen stemmen voor een “groene” keuze, maar Ines Kostić (nummer twaalf op de lijst) heeft een speciale grondslag in jongerenpolitiek en opereert ook internationaal overkoepelend. Bekijk hier het verkiezingsprogramma van de PvdD.
ChristenUnie
Ook in 2021 zijn veel jongeren geïnteresseerd in partijen met een religieuze grondslag. Het is daarom niet verwonderlijk dat ook de ChristenUnie een aantal keer naar voren kwam in onze interessepeiling op Instagram. Andersom blijkt uit het verkiezingsprogramma dat de CU ook interesse heeft in de mening van jongeren: de invoering van een generatietoets om de impact van beleid op jongeren te meten, moet zorgen voor inclusiviteit van de volgende generaties.
Het verkiezingsprogramma van de CU is bondig als het aankomt op klimaatbeleid. De partij wil Nederland klimaatneutraal hebben in 2050, net zoals D66. Ze gaat mee in het voorstel van de Europese Commissie om de uitstoot van broeikasgassen met 55% teruggedrongen te hebben in 2030. Als het aankomt op internationale samenwerking, komen de beoogde doelen van CU overeen met die van Volt: het behalen van de doelstellingen van Klimaatakkoord van Parijs zet alleen zoden aan de dijk als meerdere landen dit tegelijk en samen doen.
Ook het idee dat de vervuiler betaalt, wordt omarmd door de CU. Er komt een ‘lage vlakke heffing’ (basisprijs) voor uitstoot die door iedereen wordt betaalt, en ‘daarboven geldt een vrijstelling voor een emissieniveau in lijn met wat nodig is om het Akkoord van Parijs te halen’, oftewel: stoot je meer uit dan het gemiddelde, dan betaal je ook meer. Innovatieve verduurzaming van de industrie zal dan worden betaald met de opbrengsten uit deze heffingen.
Over het stikstofprobleem op het platteland zegt de CU niets concreets. Wel zal de veehouderij ‘op termijn kleiner worden’: welke termijn wordt niet genoemd. CU wil inzetten op een volledige kringlooplandbouw, door ‘inkomensondersteuning te koppelen aan vergroening’ en het gebruik van gewasresten, graan en haver die overblijven bij de oogst te stimuleren. Ook worden boeren beloond als zij maatregelen treffen om biodiversiteit te stimuleren volgens het Deltaplan.
Wat betreft de energietransitie geeft de CU de voorkeur aan ‘duurzame vormen’, maar benadrukt de partij wel dat nieuwe kerncentrales niet gesloten worden omdat deze een bijdrage kunnen leveren aan een ‘stabiel elektriciteitssysteem tijdens de transitie’ naar een niet-fossiele energievoorziening. Zoals ook Volt beschreef, is kernenergie weersonafhankelijk en daarom aantrekkelijk volgens de CU.
BIJ1
Ook Bij1 is een nieuwe partij op de kieslijst dit jaar. Met inclusiviteit en anti-racistische wetgeving als belangrijkste uitgangspunten van het verkiezingsprogramma, is het niet verwonderlijk dat ook klimaatrechtvaardigheid hoog in het vaandel staat bij Bij1. De partij streeft ernaar om alle bevolkingsgroepen te representeren, zo ook de jonge generaties. Idealiter wordt er een pilot gestart met een willekeurig gekozen ‘burgerforum’, waarvan de mening meeweegt in besluitvorming ‘over onder andere klimaat- en ecologische rechtvaardigheid’.
De groene doelstellingen van de partij zijn net zo ambitieus als bij de PvdD: Nederland moet de landelijke uitstoot in 2025 teruggebracht hebben tot 25% van de hoeveelheid in 1990, en in 2030 wordt klimaatneutraliteit bereikt.
Bij1 wil de subsidie voor biomassacentrales meteen stopzetten en maximaal een jaar nodig hebben om subsidie voor de opwek van andere vormen van fossiele brandstoffen te beëindigen. In tegenstelling tot de meeste andere partijen wordt in het partijprogramma van Bij1 geen aandacht besteed aan het thema kernenergie.
Om een oplossing te zoeken voor de stikstofproblematiek, pleit Bij1 voor ‘een forse herziening van het Europees landbouwbeleid’. De wetgeving en handhaving op de verwerking van mestafval zal worden herschreven zodat er geen schadelijke stoffen in de natuur en het water om de boerderijen heen terecht komen. Ook noemt de partij de CETA, EU-Mercosur en TTIP-verdragen als voorbeelden voor internationale, milieuschadelijke overeenkomsten waaruit Nederland zich moet terugtrekken.
In de passage over de stimulering van biodiversiteit wordt specifiek verwezen naar de rol van de provincies in natuurbehoud en -bescherming. Als het aan Bij1 ligt, zijn de provincies straks ieder verantwoordelijk voor hun eigen natuurgebieden: de kaders waarbinnen dit moet gebeuren zullen wel door het Rijk wettelijk vastgelegd worden. Ook draagt de overheid zorg voor het nationale bomenplan dat geschreven moet worden. Het uiteindelijke streven van dit plan zou zijn om het aantal bomen op Nederlandse grond te verdubbelen.
Het verkiezingsprogramma van Bij1 vind je hier. Een jonge, groene kandidate voor Bij1 is nummer zes op de lijst, Michantely de Jong. Ze heeft een studieachtergrond in verduurzaming en mode en pleit ervoor dat de grootste vervuilers het meeste betalen.
CDA
Het verkiezingsprogramma van het CDA kondigt een breed pakket aan klimaatgerelateerde plannen aan voor de komende vier jaar. Dit pakket hangt nauw samen met de bijbehorende economische implicaties. Het CDA maakt hierin onderscheid tussen het nationale en het internationale niveau, en spreekt over ‘de nationale klimaatopgave’. De partij houdt haar klimaatplannen veelal dicht bij huis. Zo ook het plan om voor iedere Nederlander een boom te planten in zijn/haar/hen eigen gemeente.
De aanschaf van zonnepanelen of elektrische auto’s en isolatie en verduurzaming van woningen moeten gesubsidieerd worden, maar met mate en alleen voor mensen die zo’n subsidie echt nodig hebben. Er moet duidelijk evenwicht bestaan tussen klimaatbeleid en industriebeleid, zodat Nederland niet achter komt te lopen op andere (Europese) landen. Er worden in alle arbeidssectoren ‘langdurige duurzaamheidsdoelen’ gesteld, ‘met het oog op het behoud van de grote bedrijven’. Dit geldt ook voor het stikstofbeleid: in de agrarische sector zullen deze langetermijndoelen de leidraad zijn voor de benodigde verduurzaming van de landbouw en veeteelt.
Binnen de energievoorziening is er ruimte voor innovatie met de ontwikkeling van nieuwe technieken die het gebruik van fossiele brandstoffen onnodig maken. Groene stroom van windmolens op zee en opgewekt door zonnepanelen zullen volgens het CDA een belangrijk deel uitmaken van de energiemix van de toekomst. Ook kernenergie is ‘voor de periode na 2030 […] een serieuze optie’. De bouw van twee nieuwe kerncentrales zal op de planning komen te staan. Het radioactief afval zal, net als CO2 , opgeslagen worden onder natuurgebied de Noordzee. Om de volgende generaties zo min mogelijk op te zadelen met de gevolgen van kernafval, wordt extra geïnvesteerd in de energietransitie.
Het CDA steunt, net als de CU, de Europese “Green Deal”, maar wil graag de afspraken met Nederland herzien omdat deze ‘in ons land niet haalbaar’ zijn. Welke aanpassing nodig zou zijn, blijft wat onduidelijk. Ook wil het CDA de Nederlandse CO2 -heffing schrappen ‘zodra Europa haar reductiedoelstelling verhoogt naar 55%’.
Het CDA onderscheidt zich van de andere partijen in dit artikel met haar plan voor ‘de nationale diensttijd’. Dit is een periode van vrijwilligerswerk voor alle jongeren tussen de 16 en 20 jaar in een sector naar keuze. De partij noemt klimaat als thema waarbinnen jongeren hun maatschappelijke dienstverlening kunnen uitoefenen en benadrukt dat ‘duurzame projecten […] vanuit de samenleving [te dienen] ontstaan’.
Bij het CDA is Henri Bontenbal (nummer zeventien op de lijst) een groene kandidaat om op te stemmen. Henri zet in op klimaatadaptief bouwen, innovatie van duurzame energiebronnen en Rotterdam als hydrogen capital van de wereld.
We hopen dat we jou met onze groene verkiezingshandleiding een stukje verder hebben kunnen helpen! Ben er toch nog niet helemaal uit en twijfel je onder andere nog, over bijvoorbeeld de VVD? Dan verwijzen we je graag naar onze blog over de VVD en het huidige kabinet die eerder deze week online kwam.
Heel veel stemsucces en -plezier, en onthoud: samen kan het anders!