Permafrost: wat is het en wat is de relatie met klimaatverandering?

-Charlot Sierink

Permafrost. Voor de meesten iets onbekends. Want wat is het nou eigenlijk? Wat doet de opwarming van de aarde met dit landschap? En wat zijn de gevolgen hiervan?

 

Wat is het?

Zoals de naam al een beetje verklapt (perma van permanent en frost van bevroren) is permafrost een permanent bevroren laag. Deze laag bevindt zich onder het aardoppervlak. Permafrost bestaat uit aarde, grind en zand, meestal aan elkaar geplakt door ijs. Hierin zitten resten van planten en dieren, van soms wel duizenden jaren oud, die nooit helemaal gecomposteerd zijn. Permafrost wordt pas permafrost genoemd wanneer het meer dan 2 jaar achter elkaar bevroren is. Dit betekent dat het zowel in de zomer als de winter bevroren is. 

Permafrost is te vinden in koude arctische gebieden, zoals Groenland, Alaska, Rusland, China en Oost-Europa. Met het blote oog is het eigenlijk niet te zien. Het ligt niet aan de oppervlakte, maar dieper in de grond. Vaak ligt er een laag aarde, grind of zand overheen, nog bovenop de permafrostlaag zelf. Deze laag wordt ook wel de ‘actieve laag’ genoemd. In de zomer smelt deze laag en bevriest weer in de winter. Dat gebeurt elk jaar.  

De totale grootte van de permafrost beslaat een gebied van meer dan twee keer de grootte van de Verenigde Staten. Zowel mensen als dieren zijn er van afhankelijk, vooral voor het verkrijgen van voedsel. Er wordt echter amper gecontroleerd en onderzocht. Dit komt omdat het zo onzichtbaar is en er niet genoeg middelen zijn om er onderzoek naar te doen. Hierdoor is het vrij onbekend en moeilijk toegankelijk.

 

Wat is er nu aan de hand?

We hebben de laatste jaren onze vijf warmste jaren meegemaakt. Het noordpoolgebied verwarmt twee keer zo snel als de rest van de aarde. Ook de temperaturen van de permafrost zijn de afgelopen jaren hard gestegen. De ‘actieve laag’, zoals hierboven uitgelegd, wordt steeds groter en dieper. Dit wordt veroorzaakt doordat deze laag in de winter niet meer bevriest en de warmte gelijk doortrekt naar de permafrostlaag. Hierdoor smelt de permafrost. Lange tijd werd gedacht dat het smelten van permafrost een langzaam proces was. Maar wat als dat niet zo is? Wat als het sneller gaat dan we denken? Uit onderzoek blijkt dat het smelten van de permafrost sneller gaat naarmate de aarde meer opwarmt. En laat nou juist de aarde de laatste jaren ook steeds sneller opwarmen. Maar wat zijn de gevolgen van het smelten van de permafrost voor het klimaat en het ecosysteem?

 

 

Wat zijn de gevolgen voor het klimaat?

Publieke aandacht voor het noordpoolgebied is vooral gefocust op de snelle verdwijning van het Arctische zee-ijs. Maar we moeten niet vergeten dat er ook enorme veranderingen gaande zijn op het land. Één daarvan is het smelten van de permafrost. En dat smelten heeft gevolgen. Het meest alarmerende is dat er verwacht wordt dat er enorme hoeveelheden broeikasgassen zullen vrijkomen, waaronder methaan, kooldioxide en stikstofoxide. Vooral het vrijkomen van methaan is het probleem, want dit gas is 25 keer sterker dan CO2. Deze broeikasgassen ontstaan doordat resten van planten en dieren die soms al eeuwen in de permafrost opgesloten zitten, worden gecomposteerd. Voorheen waren deze resten bevroren, maar nu de permafrost smelt komen deze resten bloot te liggen. Hoe warmer de planeet, hoe sneller de permafrost smelt en hoe sneller de broeikasgassen vrijkomen. En dat vrijkomen van broeikasgassen zal de aarde weer verder opwarmen… 

 

Wat zijn de gevolgen voor het ecosysteem?

De veranderingen in het landschap zullen niet alleen bijdragen aan de opwarming van de aarde, maar zullen ook een enorm effect hebben op het ecosysteem van dit gebied. Door deze veranderingen zal het voor zowel de dieren als voor de inheemse bevolking, zoals de Inuit, lastig worden om eten te vinden. Bovendien veroorzaakt het smelten aardverschuivingen en inzinkingen, waardoor waterstroompjes veranderen, meren plotseling verdwijnen of kustlijnen instorten. Dat is niet zo gek als je bedenkt dat het grootste deel van de grond uit bevroren water bestaat. Als dat smelt valt de grond letterlijk uit elkaar. 

 

Meer aandacht

Door de onzichtbaarheid en onwetendheid is het smelten van de permafrost een probleem wat nog maar weinig op de agenda staat. Maar juist omdat het zulke grote gevolgen kan hebben voor het leven op aarde, moet daar iets aan veranderen. Dit kan onder andere door mensen erover in te lichten, zodat het een belangrijker punt wordt binnen verschillende debatten en discussies rondom klimaatverandering. Hoe meer mensen ervan weten, hoe meer aandacht het uiteindelijk zal krijgen.