FrieslandCampina: voorloper in duurzaamheid of meester in greenwashing?!

Klimaatverandering wordt iedere dag erger. We blijven jaar in jaar uit bizarre hoeveelheden CO₂ uitstoten. Ongeveer 5 Gigaton van deze emissies, ofwel 10% van de totale wereldwijde CO₂ emissie, komt van koeien [1]. Dat is meer dan de uitstoot van de complete EU [2]. Dus een belofte van een multinational in zuivel als FrieslandCampina om in 2050 netto nul CO₂ uit te stoten, zou reden voor een feestje moeten zijn [3]. Dat zou in één klap een gigantisch deel van de wereldwijde emissies weghalen. Maar is dat wel zo? Een bedrijf kan prima een ambitieuze doelstelling hebben, maar ze moeten deze dan ook wel halen. Als we naar alle communicatie van FrieslandCampina kijken, lijkt het alsof het bedrijf goed op weg is zijn doelen voor 2050 te halen. En toch concludeerde NewClimate Institute dat FrieslandCampina niks doet om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen [4]. Zien we hier greenwashing in actie?

Daar lijkt het wel op. In zijn jaarverslag prijst FrieslandCampina zich erom dat ze met hun maatregelen voor uitstootvermindering in lijn ligt met het Parijsakkoord. Ontzettend netjes natuurlijk! Behalve dat het niet klopt. In zijn eigen fabrieken ligt FrieslandCampina inderdaad op koers (scope 1 en 2 emissies). Maar zowel leveranciers als afnemers blijven te veel uitstoten (scope 3), terwijl dit juist 97% van de emissies van FrieslandCampina omvat [3][5]. Waar het in de praktijk dus op neerkomt is dat het bedrijf slechts met 3% van zijn emissies op koers is om de Parijs doelen te halen.

En hier blijft het niet bij. FrieslandCampina heeft een uitgebreid klimaatplan gemaakt waarin tussendoelen voor 2030 geformuleerd zijn en de acties die ze zullen ondernemen om ze te bereiken [5]. Op het eerste gezicht lijkt ook dit plan heel sterk, met behoorlijk veel maatregelen die zorgen voor een ware transformatie van FrieslandCampina naar een netto klimaatneutraal bedrijf. Maar helaas. Ook hier lijkt een aantal dingen mis te gaan.

Allereerst de keuze van maatregelen die benoemd worden. Een groot deel van het plan gaat over reductie van emissies in de eigen fabrieken (nogmaals, dit is 3% van de totale emissies). Al deze maatregelen gaan over het verminderen van energieverbruik en het gebruik van hernieuwbare bronnen. Voor de overige 97% worden alleen vage uitspraken gedaan over het aanbieden van opties aan bijvoorbeeld de melkveehouders die lid zijn van de FrieslandCampina coöperatie. Het feit dat het bedrijf alleen concreet is over de maatregelen voor zijn eigen fabrieken, zegt veel over de haalbaarheid van de doelstellingen voor de leveranciers en afnemers.

Daarnaast zijn al deze maatregelen erop gericht om het huidige systeem zo veel mogelijk in stand te houden. Als we kijken naar de maatregelen voor melkveehouders, zien we maatregelen als ‘een net iets andere samenstelling van het voer’ en ‘fokprogramma’s gericht op methaanuitstoot.’ Dit zijn maatregelen die hooguit voor kleine verbeteringen zorgen. Die er hooguit voor zorgen dat koeien efficiënter melk produceren tegen een lagere uitstoot. Dat zet geen zoden aan de dijk en het kan er nooit voor zorgen dat emissies tot 0 worden gereduceerd. Om toch nog klimaatneutraal te kunnen worden, is FrieslandCampina van plan om zoveel mogelijk CO₂ op te slaan in de bodem van zijn leden-melkveehouders. In dit plan wordt de melkveehouderij zoals deze nu is in stand gehouden. Maatregelen die radicale verandering teweeg kunnen brengen, en die dus zelfs kunnen zorgen dat FrieslandCampina zelfs meer CO₂ opvangt dan uitstoot, worden nooit benoemd. Opties als inzet op plantaardige zuivel, omschakeling naar organische landbouw en krimp van de veestapel komen niet aan de orde.

Een laatste probleem ontstaat als je kijkt naar duurzaamheid in de bredere zin. FrieslandCampina benoemt in zijn jaarverslag op 5 fronten echt impact te kunnen maken om de wereld duurzamer te maken: Verminderen broeikasgasemissies op de boerderij; Verbeteren natuur en biodiversiteit; Leveren van gezonde producten met nutritionele waarde; Realiseren van duurzame innovatie en; Verbeteren diergezondheid en -welzijn. Ook benoemt FrieslandCampina dat het integraal naar duurzaamheid kijkt, oftewel dat een maatregel nooit mag leiden tot slechtere resultaten op een ander aspect van duurzaamheid. En toch gaat het gehele klimaatplan (naar eigen zeggen duurzaamheidsplan) over CO₂ reductie. De andere 4 fronten komen nauwelijks of niet aan bod.

Als we al deze punten op een rijtje zetten wordt één ding duidelijk. FrieslandCampina doet zeker wel iets om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan. Maar onderaan de streep zullen de huidige plannen niet leiden tot het halen van de Parijs doelen. Dus FrieslandCampina, doe beter je best!